NL
FR
EN
circlemade.brusselsHelsinki is niet alleen de hoofdstad van Finland, maar ook een experimentele stad die tegen 2030 CO2-neutraal wil zijn en de ambitie koestert om de meest functionele stad ter wereld te worden. Mobiliteit, huisvesting, onderwijssysteem, bestuur,….. alles wordt in het werk gesteld voor een betere levenskwaliteit. Ontdek twee inspirerende initiatieven in Helsinki!
Kalasatama: een participatieve duurzame wijk Aan de oever van de Oostzee bouwt de stad Helsinki een duurzame wijk die in 2030 naar verwachting 25.000 bewoners zal tellen. Kalasatama is niet het eerste project in zijn soort: In 2004 werd op 8 km van het centrum van Helsinki de duurzame wijk Eco-Viikki gebouwd. Deze eerste duurzame wijk moest tot voorbeeld dienen op het gebied van ecologisch en duurzaam bouwen, van de vermindering van energie- en waterverbruik en van afvalproductie. Met deze nieuwe wijk Kalasatama (“vissershaven” in het Fins) wil Helsinki niet alleen een voorbeeldfunctie vervullen op het gebied van energie-efficiëntie, maar streeft ernaar een participatieve wijk te creëren waar de mens, de levenskwaliteit, de gebruiken en de gemeenschapszin centraal staan. Hiertoe werd voor het bouwproject van de wijk een innovatieve bestuursvorm ingevoerd: het betreft een “agile piloting” programma of wendbaar projectbeheer gebaseerd op cocreatie, prototyping, learning by doing, evaluatie, enz., een “publiek privaat-bevolking” partnerschap dat alle stakeholders groepeert: start-ups, bestaande en toekomstige wijkbewoners, schoolleraars, verenigingen, onderzoekers, stadsdiensten, enz. Samen hebben zij een visie voor de wijk gecreëerd: “elke dag een uur winnen”. Om deze visie ten uitvoer te leggen, werden tussen 2015 en 2017 rond verschillende thema’s 20 “pilots” georganiseerd: beheer van de natuurlijke hulpbronnen, mobiliteit, lokale diensten, gezondheid, klimaatacties, enz., voor een totaalbudget van € 160.000 (€ 8.000 per “pilot”). Deze “pilots” hadden tot doel “smart services” te ontwikkelen en aan de realiteit te toetsen die aan de behoeften en de visie van de bewoners van de duurzame wijk tegemoetkomen (platform voor het delen van voedsel om verspilling te voorkomen, app voor sportieve coaching, elektrisch autodelen, enz.). Dankzij deze “pilots” hebben de bedrijven in samenwerking met de stadsdiensten en de bewoners hun dienstenaanbod kunnen ontwikkelen en aldus feedback van de gebruikers kunnen ontvangen.
Bron
Hoe zal Kalasatama eruitzien? Met het oog op een sociale en intergenerationele mix, bestaat elk woongebouw uit appartementen van verschillende grootte en luxeniveau die te huur of te koop worden aangeboden. Binnen de huizenblokken en tussen de gebouwen zijn tuinen en kinderspeelplaatsen aangelegd. Aangezien de bouwgrond door de stad Helsinki ter beschikking wordt gesteld, werden de percelen voorbehouden aan bewonerscoöperaties zodat zij samen hun eigen project kunnen bepalen. Zes projecten zijn al gebouwd of in uitvoering, waaronder een bejaardentehuis. In termen van energie zullen de gebouwen met fotovoltaïsche zonnepanelen worden uitgerust die op het smart grid van de wijk aangesloten zijn, zodat de opgewekte stroom kan worden samengevoegd en bestemd voor de energiebehoeften van alle gebouwen. Het doel bestaat erin dat tegen 2030 elk gebouw CO2-neutraal is. De gebouwen zullen aangesloten zijn op het stadsverwarmings- en koelingsnet gevoed door de centrale van Katri Vala die direct aan Kalasatama grenst. Deze centrale beschikt over reusachtige warmtepompen die energie terugwinnen uit het afvalwater van de stad. Het energie- en waterverbruik, alsook de afvalproductie zullen worden gemeten. Overigens zullen de bewoners advies krijgen om hen ertoe aan te zetten hun ecologische voetafdruk te beperken door andere gewoonten aan te nemen. Voor het luik “smart living” zullen de wijkdiensten de beginselen integreren van de deeleconomie: zo zullen de scholen in het weekend toegankelijk zijn voor de wijkbewoners en dienst doen als trefpunt voor uitwisselingen, de organisatie van evenementen, enz. Voorts zullen in de wijk containers worden geplaatst om gereedschap en andere voorwerpen met elkaar te delen en zullen elektrische deelauto’s ter beschikking worden gesteld van de bewoners. In termen van mobiliteit biedt de wijk een goede verbinding met het stadscentrum (6 minuten met het openbaar vervoer en 15 minuten met de fiets) en ligt op minder dan 5 km van het spoorwegstation. Overigens kunnen met de WHIM-app verschillende vervoerswijzen in Helsinki met elkaar worden gecombineerd (openbaar vervoer, verlaagd tarief voor de taxi’s, verhuur van deelauto’s, enz.).
Ten slotte zal het cocreatieproces de spil blijven van de wijk, dankzij onder meer de Urban Lab: ruimten voor de organisatie van publieke of private evenementen, van workshops om ontwikkelaars en wijkbewoners bijeen te brengen om samen “slimme oplossingen” te ontwikkelen, enz. Nolla: een nul afval restaurant Nolla, een restaurant voor 38 couverts, heeft in de lente 2018 zijn deuren geopend in Helsinki en past een ambitieuze nul afval aanpak toe. Nolla is het eerste restaurant in zijn soort in de Noordse landen. De grote afvalproductie in de horeca – gemiddeld 70 ton afval per restaurant en per jaar – heeft de drie oprichters van Nolla (‘nul’ in het Fins) ertoe bewogen om de beginselen van de circulaire economie in het beheer van hun restaurant te integreren. Concreet neemt deze aanpak verschillende vormen aan:
- Bevoorrading in korten keten en in bulk: Nolla streeft ernaar een smakelijke, inventieve en creatieve keuken aan te bieden op basis van biologische en lokale producten die, vooral, zonder wegwerpverpakking kunnen worden geleverd. De oprichters van Nolla werken namelijk met lokale producenten en – voor sommige producten – met buitenlandse producenten die hun producten in bulk, in herbruikbare bakken of navulbare verpakkingen kunnen leveren. Zo worden groenten en fruit geleverd in bakken van hetzelfde formaat die dus onderling gemakkelijk verwisselbaar zijn. Alle lokale producenten waarmee het restaurant samenwerkt, gebruiken deze bakken. Een ander voorbeeld, de alcoholische dranken aangekocht bij de distilleerderijen, worden in navulbare flessen geleverd. Toch zijn er nog enkele producten die in wegwerpverpakking worden geleverd zoals wc-papier en bepaalde reinigingsmiddelen.
- Ecologische interieurinrichting Het meubilair, het vaatwerk, de “verbruiksartikelen”, de inrichting van het restaurant,… alles werd uitgekiend in een dynamiek van duurzaamheid, upcycling en afvalbeperking. Concreet zijn de tafels en stoelen gemaakt van recuperatiehout, het interieurdesign is minimalistisch, de glazen zijn geproduceerd met glazen wegwerpflessen van het Finse koninklijk paleis en het restaurant gebruikt stoffen servetten. Eerst hadden de restauranthouders gekozen voor servetten met gerecyclede plastic vezels, maar dat stelde problemen omdat tijdens het wassen plastic microdeeltjes vrijkwamen. Uiteindelijk hebben zij dus gekozen voor servetten uit biologisch fairtradekatoen. Er worden geen tafelkleden gebruikt en rietjes zijn uiteraard verboden. In de toiletten worden harde zeep en sponshanddoeken gebruikt en de spoelbakken zijn aangesloten op de regenwaterleiding.
Bron
3. Sorteren en composteren van afval: Het afval dat recyclebaar is, wordt ter plaatse via een tiental sorteerbakken gesorteerd. Een online software monitort de hoeveelheid afvalproductie. De restauranthouders hebben ook geïnvesteerd in een “ultrasnelle” compostmachine die organisch afval van de keuken en de zaal pasteuriseert door de temperatuur tot meer dan 70 ºC op te voeren. Zo vindt 30 kg organisch afval dat elke dag wordt geproduceerd een nuttige toerpassing. Het verkregen compost wordt opgehaald door de producenten bij de levering van hun producten. Toch is er nog altijd niet-recyclebaar afval zoals de kassabonnen of de plastic verpakkingsfolie van het wc-papier. De restauranthouders hebben getracht om de kassabons per e-mail aan de klanten te verzenden maar dat heeft geleid tot klachten vanwege de klanten.
Bron
Om nog verder te gaan in zijn aanpak verhuist het restaurant in de lente 2019 naar een nieuw gebouw waar het zijn verbruik van de natuurlijke hulpbronnen en energie nog verder kan beperken: installatie van een systeem om in de keuken gebruikt water te recupereren (bv. het water gebruikt voor het wassen van de groenten), eigen stroomopwekking, enz. Sinds zijn opening kent het restaurant een waar succes en zijn nul afval aanpak brengt geen extra exploitatiekosten met zich mee, integendeel zelfs want de leveringskosten zijn beperkt. Vidéo van de presentatie
Aude Grillot